Bir ilke üzerinde insâna, gelmiş olduğu âlemi andırıp hâtırlatan ve döneceği âlem husûsunda da îkaz ve telkinlerde bulunan “Töreli Türk Edebiyâtı”1nın bir bakıma “peygamber edebiyâtı” sayıldığını iddiâ etmek mümkündür. Zîrâ yine denilebilir ki Töreli Türk Edebiyâtı, merkez noktasını tasavvufun Hakîkat-ı Mu-hammediyye -ya da Nûr-ı Muhammedî- nazariyesi esâsı üzerinde inşâ edilmiş olan Merâtib-i Mevcûdât, Hazarât ve Devriyye nazariyelerinin teşkîl ettiği kevnî -on-tik-kozmik- mâhiyetli bir edebî dâiredir. Bu edebiyâtın Hazret-i Muhammed -aleyhissalâtu vesselâm- telakkîsini çerçevele-yen dâirenin içi, hadîs-i kudsî diye nakledilen kimi rivâyetleri yorumlayan tasav-vuf nazariyâtının da etkisiyle Hakîkat-ı Muhammediyye, Nûr-ı Muhammedî, Ahme-diyyet, Habîbullâh, Levlâk, mûcizât, Kur’ân, Mîrâc, şerîat, hakîkat, mârifet, şefâat gibi kavramlarla dolmuştur. Siyer-i Nebî, mûcizât-ı Nebî, şemâil/hilye, mîrâciyye/ mîrâcnâme, kırk hadîs tercümeleri gibi türler etrâfında gelişen bu edebî dâire Mev-lid, Muhammediyye, Ahmediyye gibi, halk arasında çok okunan eserler vâsıtasıyla 1 Bu isim ve tesmiye ettiği mefhûma dâir bkz. Abdülkadir Dağlar, “Edebî Töre Çatısı Altın-da: Töreli Türk Edebiyâtı”, İSLARA Uluslararası İslam Araştırmaları Kongresi 12 Şubat 2022 -Bildiriler-, haz. Erdem Can Öztürk - Mahmud Esad Erkaya (Ankara: Hacı Bayram Veli Üniversitesi Yay., 2022), 100-115. da tebellür edip müşahhas hâle gelmiştir. Bu töreli dâirenin, günümüzün bilim ve kültür çevrelerinde “Geleneksel İslâm” tâbîriyle ifâde edilmeye çalışıldığını da bu meyanda söylemek gerekir.