Arapça kökenli bir kelime olan “hafıza” ve Türkçede kullanılan “bellek” kelimelerini incelediğimizde algı, tecrübe ve duyum gibi kazanımları yaşatabilme yeteneğinin dışında, geçmişte olan olay ve durumları yaşanılan anda ve gelecekte kazanılacak bilgilerle bağ kurma tanımı ortaya çıkmaktadır. Bireyin belleğini ifade eden bu tanımın dışında, bir toplumun davranışları, hareketleri, yaşamları, ortak kültürleri gibi öğrenilmiş ya da yaşanmış konuları, zihinlerinde barındırmayı ifade eden, birden fazla kişinin sahip olduğu “kolektif bellek” tanımıda mevcuttur. Toplumların ortak kullandığı mekânlar ve toplumsal olaylar bahsi geçen kolektif belleğin oluşmasında büyük etkiye sahiptir. Ortak mekânlarda gerçekleşen toplumsal olaylar ve düzenlemeler farklı bir bellek kategorisi oluşturarak “kolektif mekânsal belleği” ortaya çıkarmaktadır. Kolektif belleğin nasıl oluştuğu ve nasıl şekillendiği ise üzerinde en fazla durulan sorulardan birdir. İnsanların içinde yaşadıkları mekanlar, ortak kullanım alanları ve bu alanlara atfettikleri değerler, orada yaşayanların kendilerini birbirlerine ve dışarıya ifade etmelerinin, iletişim kurmalarının en önemli araçlarıdır. Çalışma içerisinde kolektif mekânsal belleğin tanımlanma çabasının ardından, mekânsal düzenlemelerin ve mekan üzerinden dile getirilen tarihsel anlatıların, kolektif mekânsal belleği nasıl şekillendirdiği üzerinde duruldu. Şehir içinde kolektif mekânsal belleğin dönüşümünün en görünür izlerinin meydanlarda görülebileceğinden hareketle, Üsküp şehir meydanı örneklem olarak ele alınmıştır. Makedonya’da yaşayan en kalabalık ilk üç etnik kimliğe mensup (Makedon, Türk ve Arnavut) Üsküplülerin anlatıları üzerinden meydandaki düzenlemelerin kolektif belleğe etkisi incelenmiştir. Çalışmanın amacı Üsküp meydanının değişiminde etkin rol oynayan aktörleri tespit etmek, farklı etnik kimlikteki kentlilerin meydandaki değişikliklere tepkisini incelemek ve meydandaki göstergeler aracılığıyla toplumsal etkileşimin izlerini sürmektir. X ve Z kuşaklarının cevaplarının değerlendirildiği çalışmada Türk ve Arnavutların taş köprüyü, Makedonların ise Ristiç sarayını en eski yapı olarak değerlendirdikleri görülmektedir. İlginç bir nokta olarak X kuşağı katılımcıların 1925 yılında yıkılan Burmalı camii hakkında yorumlarda bulunmaları onlardan önceki nesilin bu bilgiyi kendilerine aktardıklarını, günümüzdeki Z kuşağına ise bu bilginin ulaşmadığı gözlemlenmektedir.