Hiç şüphesiz, her şeyin aslına rücu edeceği bir ortamda söz de hakikatini -er ya da geç- mutlaka bulacaktır. Töreli gelenekte, sözün hakikatle olan bu buluşma anında ise “töresözler” vücu-da gelmiştir. Töresöz, hakikata dönük her türlü mânâ ve ibareyi bünyesinde barındıran, dilin tarih boyunca sahip olduğu tüm kabiliyetleri de sergileme özelliği taşıyan kavramlar bütünüdür. Bu bağlamda basitçe bir terkipten tutunuz da özlü sözlere kadar her şey töresöz dairesinde değerlendirilebilir. Fakat burada asıl en önemli olan şey, sözün dünyevî ve uhrevî bakımdan doğru-dan hak ve hakikatle irtibatıdır. İşte bu hakikatten mahrum olan sözlerin töresöz niteliği kazanması asla mümkün değildir! Töresözler, dillerin kendi iç dinamiklerinden doğarlar; hak ve hakikatle irtibatları nisbetinde de yaşar ve ölürler. Dolayısıyla sözün kıyamete dek sürecek olan bu hayat hikâyesi mutlak bir “töre”ye bağlıdır. Törütmek (türetmek-yaratmak) kavramıyla doğrudan ilişki-si olan töre, yegâne mutlak töz sahibi Allâh’a aittir. Tek tözden yaratma, türetme ilkesinin en temel niteliği ise “kelâmî”, yani “şifâhî”, “sözlü/sözel” bir mahiyette bulunmasıdır. Zira “tözlerin tözü sayılan ilk töz Allâh’ın “kün” (ol) kelamı, sözüdür ki Hakikat-ı Muhammediyye’ye tekabül etmektedir.”1 Dolayısıyla türeyişin esasını teşkil eden bu kalıp “töz-söz” Töreli Edebiyat’ta töresöz-lerin de esasını belirler. Ayrıca kalıp sözlerin “şifâhî”, “gelene-ğe bağlı”, “anonim” ve “çeşitlenebilir” olması da “edebî töre”nin “aslî hususiyetleri”ni teşkil eder. Bununla birlikte “fıtrat-hilkat”, “Hakikat-ı Muhammediyye”, “nizam-adalet”, “hukuk-şeriat” ve “örf” unsurlarından müteşekkil olan “hakikat alanı”2 ise tüm tö-resözlerin ağırlık merkezini belirler.