Özgürlük ve sorumluluk problemi İslâm düşüncesi tarihinin ilk tartışmaların-dan biridir. İnsanın özgürlüğü ile Allah’ın bilgisi, iradesi ve kudretinin, insanın özgürlüğü ile sorumluluğunun ve insanın özgürlüğü ile kaderinin birlikte nasıl anlaşılacağı klasik dönemde büyük tartışmalara konu olmuş, ardından bu tartış-malar etrafında çok sayıda inanç fırkaları ortaya çıkmıştır. İslâm düşüncesindeki sorunların büyük oranda mâkes bulduğu Osmanlı döne-minde de yukarıda işaret edilen sorunlar ele alınmıştır. Bu sorunları ele alan âlimlerden biri de Balkanlar’da doğup burada hayat sürdüren ve vefat eden Ha-san Kâfî Akhisârî’dir. Hasan Kâfî 951/1544 yılında Bosna-Hersek’teki Akhisar (Prusac) köyünde doğdu. İstanbul’da eğitim gördü, çeşitli yerlerde kadılık yaptı. Osmanlı ordusu ile birlikte Eğri kalesinin fethine (1005/1596) ve Haçova sefer-lerine (1005/1596) katıldı. Usûlü’l-hikem adlı eserini bu seferler sırasında devlet ricâline sundu. Bosnalı Lala Mehmed Paşa (ö. 1015/1606) ile birlikte Estergon Kalesi’nin fethine (1014/1605) katıldı ve Nûrü’l-yakîn adlı eserini bu sefer sırasın-da yazdı. Hayatının geri kalan kısmında Akhisar’da kadılık yaptı ve ders okutarak geçirdi. 16 Ramazan 1024 (9 Ekim 1615) tarihinde yılında burada vefat etti. Bu-gün camisi ve türbesi Prusac köyündedir.1